MANİ VE MÂNİ

Merhaba değerli arkadaşlarım, bu yazımda yazı ve telaffuzda düzeltme işaretiyle farklılaşan mani ve mâni sözcüklerinden bahsetmek istiyorum.

Mani sözcüğü, Fransızca kökenli (manie) bir kelime. Kişinin sevinç, üzüntü vb. durumunun normal olmayan şekilde değişmesi, bir ruh hastalığı anlamına geliyor. Düzeltme işareti kullanılmadan yazılıyor ve kısa olarak okunuyor.

Mâni sözcüğü ise, Arapça kökenli (māniʿ) bir kelime. Bir şeyin yapılmasında öne çıkan engel anlamına geliyor. Düzeltme işaretiyle yazılıyor ve “a” harfi uzatılarak okunuyor. Dilimizde mâni olmak (engellemek, önlemek) kullanımı da mevcut. Genellikle birinci, ikinci ve dördüncü dizeleri uyaklı olan, daha çok hecenin yedili ölçüsüyle söylenen halk şiiri anlamına gelen mâni ise, Arapça kökenli (māʿnī) bir kelime (TDK Sözlük). Engel anlamına gelen mâni sözcüğünde olduğu gibi, düzeltme işaretiyle yazılıyor ve “a” harfi uzun okunuyor. Dilimizde mâni yakmak (mâni okumak) ve ayaklı mâni (cins ayaklarla yani uyaklarla söylenen bir mâni türü) kullanımları da var.

Dilimize özendiğimiz günler dileğiyle…Sevgi ve sağlıkla kalın.

METÎN VE METİN

Merhaba değerli arkadaşlarım, yazım ve telaffuzda farklılaşan sözcük serisine metîn ve metin sözcükleriyle devam etmek istiyorum.

Metîn sözcüğü, Arapça kökenli (metīn) bir kelime. Metanetli anlamına geliyor. Düzeltme işaretiyle yazılıyor ve “i” harfi uzatılarak okunuyor. Dilimizde metin olmak (dayanıklı ve sağlam olmak) birleşik fiili var.

Metin sözcüğü de Arapça kökenli (metn) bir kelime. Tekst, bir yazıyı oluşturan kelimeler bütünü anlamına geliyor. Sözcüğün aynı zamanda basılı veya el yazması parça anlamı da var (TDK Sözlük). Düzeltme işareti kullanılmadan yazılıyor ve kısa olarak okunuyor. Dilimizde metinler arasılık (bütüncül bir yapıya ulaşmak için bir edebi metne hem edebiyat alanında hem de başka alanlardan metin parçalarının katılması) birleşik kelime kullanımı mevcut.

Herkese keyifli ve verimli bir hafta dilerim. Sevgi ve sağlıkla kalın.

KÂNUN VE KANUN

Merhaba değerli arkadaşlarım, bu yazımda düzeltme işaretiyle yazım ve telaffuzda farklılaşan kânun ve kanun sözcüklerine değinmek istedim.

Kânun, Arapça kökenli (kānūn) bir sözcük. Eski takvimde Aralık (ilk kânun) ve  Ocak (son kânun) ayları anlamına geliyor. Düzeltme işaretiyle yazılıyor ve “a” harfi ince olarak okunuyor.

Kanun sözcüğü ise, Arapça kökenli (ḳānūn) bir kelime. Yasa, geçerli olan kural anlamına geliyor. Düzeltme işareti kullanılmadan yazılıyor ve “a” harfi uzatılarak (kaanun) okunuyor. Dilimizde kanun çıkarmak, kanunu çiğnemek, kanun koyucu, kanunname, orman kanunu gibi kullanımlar mevcut. Müzik terimi olan kanun, Arapça kökenli (ḳānūn) bir kelime olup, telli ince saz çalgısı anlamına geliyor. Düzeltme işareti olmadan yazılıyor ve “a” harfi ince olarak okunuyor (TDK Sözlük).

Dilimize özendiğimiz günler dileğiyle…Sevgi ve sağlıkla kalın.

SARİ VE SÂRİ

Merhaba değerli arkadaşlarım, yazım ve telaffuzda düzeltme işaretiyle farklılaşan sözcük serisine sari ve sari kelimeleriyle devam etmek istiyorum.

Sari sözcüğü, Hintçe ve Hint kadınlarına özgü giysi anlamına geliyor. Aynı zamanda sözcüğün, giysinin yapıldığı kumaş anlamı da var (TDK Sözlük). Düzeltme işareti olmadan yazılıyor ve kısa okunuyor.

Sâri sözcüğü ise, Arapça kökenli (sārī) bir kelime. Düzeltme işaretiyle yazılıyor ve “a” harfi uzatılarak okunuyor. Başkasına geçen, geçici, bulaşıcı hastalık anlamına geliyor.

Keyifli ve verimli bir hafta olsun. Sevgi ve sağlıkla kalın.