İKMAL VE İHMAL

Merhaba değerli arkadaşlarım, bu yazımda tek harfle farklılaşan ve bambaşka anlama gelen ikmal ve ihmal sözcüklerinden bahsetmek istiyorum. Bu iki sözcüğün tek ortak yanı, her ikisinin de Arapça kökenli olması.

İkmal sözcüğü Arapça kökenli (ikmāl) bir kelime. Eksik bir şeyi tamamlama, bütünleme, bitirme anlamına geliyor. Askerlik terimi olarak geri hizmet anlamı var. Edebiyat terimi olarak ise, dizenin anlamını sonra gelen cümle veya dize ile tamamlama anlamına geliyor (TDK Sözlük). Dilimizde ikmale bırakmak (bütünlemeye kalmasına sebep olmak), ikmale kalmak (bütünlemeye kalmak), ikmal etmek (bitirmek, tamamlamak), ikmal imtihanı (bütünleme sınavı) kullanımları mevcut.

İhmal sözcüğü ise, yine Arapça kökenli (ihmāl) bir kelime. Gereken ilgiyi göstermeme, savsaklama, önem vermeme anlamına geliyor. Dilimizde ihmal edilmek (gereken ilgiden yoksun bırakılmak), ihmal etmek (savsaklamak, birine gereken ilgiyi göstermemek) kullanımları mevcut. Telaffuzda “h” harfi de okunuyor. Aksi takdirde imal diye telaffuz edersek bambaşka bir anlama geliyor. İmal sözcüğü Arapça kökenli (iʿmāl) bir kelime, ham maddeyi işleyip mal üretme, yapım anlamına geliyor.  Dilimizde imal etmek (ham maddeyi işleyerek bir mal üretmek) kullanımı mevcut.

Tek bir harfin değişmesinden ne olur ki demeyin, kelimenin anlamı tamamen değişiyor. Dilimize özendiğimiz günler dilerim. Sevgi ve sağlıkla kalın.

NÂR VE NAR

Merhaba değerli arkadaşlarım, yazım ve telaffuzda farklılaşan nâr ve nar sözcüklerine değinmek istiyorum.

Nâr sözcüğü, Arapça kökenli (nār) bir kelime. Ateş anlamına geliyor. Düzeltme işaretiyle yazılıyor ve “a” harfi uzatılarak okunuyor. Dilimizde nârına yanmak (ateşine yanmak), nârıbeyza (akkor, ışık saçacak beyazlığa varıncaya kadar ısıtılmış olan akkor kömür) kullanımları mevcut.

Nar sözcüğü ise, Farsça kökenli (nār, enār) bir kelime. Nargillerden, yaprakları karşılıklı, çiçekleri büyük, koyu kırmızı renkte küçük bir ağaç, kırmızı sulu taneli meyve anlamına geliyor. Düzeltme işareti kullanılmadan yazılıyor ve “a” harfi kısa olarak okunuyor. Dilimizde nar gibi (iyice kızarmış yiyecek), nar çiçeği (parlak kırmızı renk), nar şerbeti (nardan yapılan şerbet), kudret narı (sarı çiçekli, parçalı yapraklı, bir yıllık otsu bitki, aynı zamanda sarı ve turuncu meyvesi) kullanımları var.

Nar gibi bolluk, bereket dolu bir gün dilerim. Sevgi ve sağlıkla kalın.

VÂKIA VE VAKIA

Merhaba değerli arkadaşlarım, yazım ve telaffuzda düzeltme işaretiyle farklılaşan sözcük serisine vâkıâ ve vakıa sözcükleriyle devam etmek istiyorum.

İlk olarak vâkıâ sözcüğü, Arapça kökenli (vāḳiʿā) bir kelime. Gerçi, her ne kadar, … ise de anlamına geliyor. Her iki “a” harfi de düzeltme işaretiyle yazılıyor ve uzatılarak okunuyor.

Vakıa sözcüğü, yine Arapça kökenli (vāḳiʿa) bir kelime. Olgu anlamına geliyor. Düzeltme işareti olmadan yazılıyor ve her iki “a” harfi de kısa olarak okunuyor. Vaka sözcüğü de, Arapça kökenli (vaḳʿa) bir kelime. Olay, hadise anlamına geliyor. Dilimizde klinik vaka şeklinde kullanım mevcut.

Herkese iyi haftalar dilerim. Sevgi ve sağlıkla kalın.  

BEKAR VE BEKÂR

Merhaba değerli arkadaşlarım, bu yazımda düzeltme işaretiyle yazım ve telaffuzda farklılaşan bekar ve bekâr sözcüklerine değinmek istiyorum.

Bekar sözcüğü, Fransızca kökenli (bécarre) bir kelime. Müzik terimi, diyezli veya bemollü bir sesin eski durumuna getirilmesini gösteren nota işareti anlamına geliyor. Düzeltme işareti olmadan yazılıyor ve “a” harfi kalın olarak okunuyor.

Bekâr sözcüğü ise, Arapça kökenli (bekār) bir kelime. Evlenmemiş kişi anlamına geliyor. Düzeltme işaretiyle yazılıyor ve “a” harfi ince olarak okunuyor (TDK Sözlük).

Güzel bir gün olsun. Sevgi ve sağlıkla kalın.

ÂRAZ VE ARAZ

Merhaba değerli arkadaşlarım, yazım ve telaffuzda düzeltme işaretiyle farklılaşan âraz ve araz sözcüklerinden bahsetmek istiyorum.

İlk olarak âraz, Arapça kökenli (aʿrāż) bir kelime. Belirtiler anlamına geliyor. Düzeltme işaretiyle yazılıyor ve “a” harfi uzatılarak okunuyor.

Araz sözcüğü ise, Arapça kökenli (ʿaraż) bir kelime. Felsefe terimi olarak bir şeye zorunluluk sonucu bağlı olmayan, onun özünde bulunmayan, olmayan, rastlantı ile olan nitelik anlamına geliyor. Aynı zamanda belirti anlamı da var. Düzeltme işareti olmadan yazılıyor ve “a” harfi kalın olarak okunuyor. Keyifli ve verimli bir hafta dilerim. Sevgi ve sağlıkla kalın.