Merhaba değerli arkadaşlarım, daha önceki yazılarımdan birinde Türkçe, yazıldığı gibi okunan bir dil gibi görünse de telaffuza akıcılık kazandırmak için konuşma dilinde bazı kelimelerin değişikliğe uğradığına daha önceden değinmiştim. Türkçenin telaffuzunda ortak olarak kabul edilen ağız İstanbul ağzıdır. Yani, konuşurken İstanbul Türkçesini kullanıyoruz. Yazı dilindeki Türkiye Türkçesi de, İstanbul Türkçesinin temel alındığı bir Türkçedir.

Biraz da İstanbul Türkçesinin kurallarına değinelim.

Y ünsüzü bir fiile eklendiğinde kendinden önceki geniş ünlü harfi daraltır. Bu durumlarda “A” ve “U” harfi “-I” harfine, “E” ve “Ü” harfi “-İ” harfine dönüşür.

YAZILIŞI             OKUNUŞU

Başlayan             Başlıyan

Ağlayan               Ağlıyan

 Gözleyen           Gözliyen

  Yürüyerek        Yüriyerek

   Çürüyen           Çüriyen

    Bekleyen         Bekliyen

Büzülme: Ünlüyle biten eylemler gelecek zaman eki olan –cek, -cak eklendiğinde olur.

YAZILIŞI           OKUNUŞU

Gelecek            Gelicek

Yapacak           Yapıcak

Duracak          Durucak

Dönecek       Dönücek

 Olacak            Olucak

 Sevecek        Sevicek

Ünlü birleşmesi: Yan yana gelen iki ünlü bazen birleşir. Genellikle “H” harfinde görülür. “hane” sözcüğüyle yapılmış kelimlerde bu duruma rastlarız. TDK’ye göre; hastane, postane, pastane şeklinde yazılır ve okunur. Rasathane kelimesi istisnadır. Rasathane diye yazılır. Ancak rasatane diye okunur.

Ünlü birleşmesinin bir diğer şekli de şöyledir. 

YAZILIŞI                      OKUNUŞU

Ne olur                         Nolur

 Ne haber                      Naber

 Ne oldu                         Noldu

 Ne için                           Niçin

Ek ve bağlaçlar hece düşmesine uğrayarak kendinden önceki kelimeyle bitişik şekilde okunur.

  YAZILIŞI                               OKUNUŞU

  Ahmet ile Ali                       Ahmet’le Ali

  Güzel idi                               Güzeldi

   Yaşlı idi                                Yaşlıydı

    Ben idim                              Bendim

    Özlem ise                             Özlemse

Bazı kelimeler okunurken bazı harfler düşer. Konuşma dilinde bunları telaffuz etmeye gerek yoktur.

YAZILIŞI                 OKUNUŞU

Burada                    Burda

Orada                      Orda

Nerede                   Nerde

Şurada                    Şurda

Hepimizin bildiği gibi Türk alfabesi 29 harften oluşmaktadır. Yumuşak G harfi ya hiç okunmaz ya da “Y” harfine dönüşmektedir. Bazen de “V” ünsüzüne dönüşmektedir. Telaffuzlarda çoğunlukla “ğ” dışlanıyor.

YAZILIŞI                   OKUNUŞU

Yağmur                     Yaamur

Sağanak                    Saanak 

Ağaç                         Aaç

Dağıtım                     Daatım

Dağınık                     Daanık

Eğilmek                   Eyilmek

Dilerim hepimizin yazarken ve konuşurken dikkatli olduğumuz, güzel bir hafta olur. Sevgiyle kalın.

Merhaba değerli arkadaşlarım, geçen yazımda dilimizin yazıldığı gibi okunmadığından, yazı dili ve konuşma dili arasındaki ayrımdan bahsetmiştim. Bu eğlenceli fotoğraf çok hoşuma gitti. Sizlerle paylaşmak istedim. Duruma tersten bakıldığında konuşulduğu gibi de yazılmıyor diye ders verir gibi adeta.

Pek çok ilanda, yazıda, tabelada, hatta iş ilanlarında bile, yani hayatın her alanında sıkça bu tabloyla karşılaşıyoruz. Gerek alışık olduğumuz ağız kaynaklı, gerekse yazım hatalarından kaynaklanan hataların önüne geçmeye çalışmalıyız. Bana göre diline özenmemek, kendine özen göstermemek anlamına da geliyor.

Daha sonra internet sitemdeki sıkça karıştırılan sözcükler menüsünde daha detaylı karıştırılan kelimeler paylaşımı yapacağım. Şimdilik aklıma ilk gelen konuşma ve yazılış yanlışları listesini paylaşayım.

YANLIŞ SÖYLENİŞ                    DOĞRU SÖYLENİŞ  

Gaste                                             Gazete 

Bi dakka                                       Bir dakika

Hamfendi/hanfendi                 Hanımefendi

Beyfendi                                      Beyefendi

Anane                                           Anneanne

Nassınız                                       Nasılsınız

Meraba                                         Merhaba

Üniverste                                     Üniversite

Kave                                              Kahve

Kavaltı                                          Kahvaltı

Komser                                        Komiser

Kurdela                                        Kurdele

Süpriz                                           Sürpriz

Kiprik                                           Kirpik 

Doğal olmak güzel ama fazla organik olmaya gerek yok. Siz siz olun, yerken organik olun ama yazarken sakın organik olmayın! Sevgiyle kalın.

Merhaba değerli arkadaşlarım, yeni bir dil öğrenmeye başladığımızda şüphesiz hepimizin söylediği ilk cümle yazıldığı gibi okunmuyor, eyvah çok zor olacak…Peki hiç düşündük mü acaba kendi dilimiz yazıldığı gibi okunan bir dil midir? Bu sorunun cevabı koca bir “HAYIR”. Evet doğru okudunuz, Türkçe yazıldığı gibi okunan bir dil değildir. Bu cümlede bile kimileriniz okurken değildir sözcüğünü diildir olarak okudu mesela. Biraz konuşma dili ve yazı dili farklarına değinelim. Konuşma dili, günlük hayatımızda kullandığımız dil, yazı dilinden ayrılan bir dil. Bir ülkede tek yazı dili varken, farklı ağızlara bağlı pek çok konuşma dili vardır. Örneğin, Trabzon’da yaşayan bir kişi Trabzon ağzı kullanmaktadır. Konuşma dili, yazı diline göre daha doğaldır.  Türkçenin yazı dili İstanbul ağzına göredir. Yazı dilinde yazım kuralları geçerliyken, konuşma dilinde söyleyiş kolaylığı önceliklidir. Yazı ve konuşma diline birkaç örnek verecek olursak, yazarken olacak diye yazıyoruz ancak konuşurken olucak diyoruz. Yine aynı şekilde gideceğiz diye yazıyoruz konuşurken gidicez diye söylüyoruz. Giyeceğiz diye yazıyoruz, giyicez şeklinde konuşuyoruz. Yazımı bitirmeden aklıma gelen birkaç örneği daha sizlerle paylaşmak isterim. 

     YAZILIŞI                                  OKUNUŞU

     Olacak                                      Olucak

     Yapacağım                              Yapıcam

     Gülecek                                    Gülücek

     Yiyecek                                     Yiyicek

     Gidecek                                    Gidicek

     Alacak                                       Alıcak

     Dolaşacağım                           Dolaşıcam

     Yapacak                                   Yapıcak

Herkese güzel bir hafta dilerim. Sevgiyle kalın.

Merhaba değerli arkadaşlarım, tatilin son demlerinde yazı bitirdiğimiz bugünlerde blog yolculuğumuza yavaş yavaş başlayalım istedim.

Derslerimden, eğitimlerimden ve olmazsa olmaz günlük hayatta çevrede gözlemlediğim konuşmalardan derlediğim güzel konuşma ve diksiyon notlarını kısa kısa sizlerle buluşturmak için yola çıktım.

Diğer canlılardan bizi ayıran en önemli özelliğimiz olan sosyal bir varlık olarak gerek günlük hayatımızda gerek ise iş ve okul hayatımızda çevremizdeki diğer kişilerle iletişim kurmak için konuşmak zorundayız. Kısacası nefes aldığımız sürece konuşuyoruz ve konuşacağız. Güzel konuşmak hayatımızın her alanında gerekli. Güzel konuşma, yerine, zamanına ve kişisine uygun şekilde yapılan konuşmadır. Bunun yanı sıra, seslerin doğru ve yerinden çıkarıldığı, anlatım bozukluğunun olmadığı konuşmadır. İş ve özel yaşantımızda kendimizi ne kadar doğru ifade edersek o kadar başarılı ve mutlu oluruz.

Güzel konuşma sanatı, doğuştan gelen bir yetenek olmakla birlikte, dile gerekli özen gösterildiğinde sonradan da kazanabileceğimiz bir yetenektir. İstekli olan herkes güzel konuşma yeteneğini geliştirebilir.

Sesleri, sözleri kurallarına uygun bir biçimde söylemeye, yine seslerin ve sözlerin doğru seslendirilmesini amaçlayan sanata diksiyon diyoruz. Diksiyon, güzel ve doğru konuşma, doğru nefes alma ve karşı tarafı sıkmadan konuşmaktır. TDK sözlükte yer alan tanıma göre, “seslerin, sözlerin, vurguların, anlam ve heyecan duraklarını kurallarına uygun olarak söyleme biçimi”. Sözcüğün geçmişine baktığımızda ise, dilimize fransızcadan geçen bir kelime (diction) olduğunu görmekteyiz.

Anlatma yeteneğimizi geliştirdiği, konuşma ve okumamızın akıcı olmasını sağladığı gibi, aynı zamanda dinleyicinin dikkatini çekmemizi ve heyecan uyandırmamızı sağlar.

Öncelikle diksiyon kavramına kısa bir giriş yapmak istedim. Vakit buldukça paylaşımlarıma devam edeceğim. Hep birlikte keyifli bir yolculuk olması dileğiyle…Mutlu pazarlar dilerim, sevgiyle kalın.