SOMUN VE SOMON

Merhaba değerli arkadaşlarım bu yazıda tek harfin farklılaşması ile oluşan ve farklı anlama gelen somun ve somon sözcüklerine değinmek istiyorum.

İlk olarak somun sözcüğü, Rumca kökenli bir kelime. Yuvarlak, altı düz, üstü kabarık ekme anlamına geliyor. Aynı zamanda Fransızca kökenli (saumon) bir kelime. Cıvatanın ucuna geçirilen, içi yivli demir başlık anlamı da var. Dilimizde kulaklı somun (yanlarında kanat gibi çıkıntıları olan bir somun türü) kullanımı mevcut. 

Somon sözcüğü ise, Fransızca kökenli (saumon) bir kelime. Somon balığı anlamına geliyor. Dilimizde somon balığı (kemikli balıklardan, hem denizde hem tatlı sularda yaşayan, irice bir balık, somon) kullanımı var (TDK Sözlük).

Tek bir harfin farklılaşmasından ne olur ki demeyin. Dilimize özendiğimiz günler dilerim. Sevgi ve sağlıkla kalın.

YARPUZ VE KARPUZ

Merhaba değerli arkadaşlarım bu yazıda tek harfin farklılaşması ile oluşan ve farklı anlama gelen yarpuz ve karpuz sözcüklerine değinmek istiyorum.

İlk olarak yarpuz sözcüğü, ballıbabagillerden, çiçekleri birbirinden ayrı halka durumunda, nane türünden, kısa saplı, az veya çok tüylü, güzel kokulu bir bitki anlamına geliyor.

Karpuz sözcüğü ise, Farsça kökenli (ḫarbūz) bir kelime. Kabakgillerden, sürüngen gövdeli parçalı sert yapraklı, sarı çiçekler açan bir bitki, bu bitkinin dışı yeşil kabuklu, içi kırmızı ve sulu, iri meyvesi anlamına geliyor. Dilimizde karpuz kabuğunu görmeden denize girme (“bir işi en uygun zamanı gelmeden yapma” anlamında kullanılan bir söz), karpuz kesmekle hararet sönmez (size kötülük yapmış olan bir kimseden başkasına zarar vermekle o kimseden öç almış olmazsınız), karpuz fener (şenliklerde kullanılan yuvarlak kağıt fener), karpuz kol (bol büzgülü, kabarık, kısa giysi kolu) gibi kullanımları mevcut (TDK Sözlük).

Tek bir harfin farklılaşmasından ne olur ki demeyin. Dilimize özendiğimiz günler dilerim. Sevgi ve sağlıkla kalın.

LAHİT VE AHİT

Merhaba değerli arkadaşlarım bu yazıda tek harfin farklılaşması ile oluşan ve farklı anlama gelen lahit ve ahit sözcüklerine değinmek istiyorum. Bu iki sözcüğün tek ortak yanı, her ikisinin de Arapça kökenli olması.

İlk olarak lahit sözcüğü, Arapça kökenli (laḥd) bir kelime. Duvarları taş veya tuğladan, üstü taş bir kapakla örtülü mezar, taş veya mermerden oyma mezar anlamına geliyor.

Ahit sözcüğü ise, yine Arapça kökenli (ʿahd) bir kelime. Kendi kendine söz vererek bir işi üzerine alma; ant, antlaşma, çağ anlamına geliyor. Dilimizde ahde vefa (devletlerin, katıldıkları uluslararası antlaşmalara devletler hukukuna göre uyma zorunluluğunda olduklarını belirten kural), ahde vefa etmek (sözünde durmak), ahitname (antlaşma belgesi), ahdetmek (bir şeyi yapmak için kendi kendine söz vermek), Ahd-i Atik (Tevrat), Ahd-i Cedit (İncil) kullanımları var (TDK Sözlük).

Tek bir harfin farklılaşmasından ne olur ki demeyin. Dilimize özendiğimiz günler dilerim. Sevgi ve sağlıkla kalın.

KURA VE KURAK

Merhaba değerli arkadaşlarım bu yazıda tek harfin farklılaşması ile oluşan ve farklı anlama gelen kura ve kurak sözcüklerine değinmek istiyorum.

İlk olarak kura sözcüğü, Arapça kökenli (ḳurʿa) bir kelime. İki veya daha çok aday arasında bir sıralama, bir ayırma yapılacağı zaman her birinde bir tek ad yazılı kağıtları bir araya getirip karıştırdıktan sonra birini çekerek veya özel bir bilgisayar yazılımıyla adları belirleme; ad çekme, kime veya neye isabet edeceği önceden belli olmayan bir çekimle sonucu belirleme anlamına geliyor. Dilimizde kura çekmek (ad çekmek), herhangi bir yılın kurası olmak (o yıl askerlik çağına girenlerden olmak), kura efradı (kura neferleri), kura neferi (kura çekerek yeni asker olan kimse), kaçın kurası (kolay kolay aldanmayacak kadar görmüş geçirmiş kimse, uyanık olan) kullanımları mevcut.

Kurak sözcüğü ise, yağışsız, nem tutmayan, çabuk kuruyuveren, çorak toprak anlamına geliyor. Dilimizde yarı kurak (yıllık yağışı düzensiz ve yetersiz olan, tarım yapılabilmesi için sulama ihtiyacı duyulan coğrafi bölge) kullanımı var (TDK Sözlük).

Tek bir harfin farklılaşmasından ne olur ki demeyin. Dilimize özendiğimiz günler dilerim. Sevgi ve sağlıkla kalın.