Merhaba değerli arkadaşlarım, daha önceki yazılarımda Türkçenin yazıldığı gibi okunan bir dil olmadığına, konuşurken ve yazarken bir harf hatasının bile dilin kullanımında özensizlik anlamına geleceğine değinmiştim. Bu haftaki yazımda da konuşurken aradaki harfleri yutularak yanlış kullanılan, aklıma gelen birkaç kelimeden bahsetmek istedim.  

Antrenman sözcüğü Fransızca entraïnement kelimesinden dilimize geçen bir kelime olup, antrenman şeklinde telaffuz edilir. Antreman diye “n” harfi yutularak söylemek hatalıdır.

İnisiyatif sözcüğü yine Fransızca kökenli bir kelime olup (initiative) yazıldığı gibi, “i” harfi yutulmadan, yani inisiyatif şeklinde telaffuz edilir.

Bir başka aradaki i harfi yutularak telaffuz edilen ve yine Fransızca kökenli olan kelime (original) ise orijinal. Orjinal şeklinde sıkça aradaki “i” harfinin yutulduğuna denk geliyorum. Orijinal şeklinde yazılarak okunmaktadır.

Son olarak, yine çokça telaffuzda aradaki harfi yutulan ve üstelik hemen hemen her gün günlük yaşantımızda iletişim kurarken kullandığımız bir kelimeye değinmek istiyorum. Günlük hayatımızda sık sık kullandığımız kelime ne olabilir ki? deyişinizi duyar gibiyim. Tabii ki bu kelime, merhaba. Merhaba sözcüğü Arapça kökenli bir kelime (merḥabā) olup, “h” harfi yutulmadan merhaba şeklinde okunuyor. Sık sık kullandığımız bir kelime olduğunu düşünecek olursak, ilk önce bu kelimenin telaffuzunu düzeltmekle işe başlayabiliriz 🙂

Herkese verimli ve keyifli bir hafta dilerim. Sevgiyle kalın.

Merhaba değerli arkadaşlarım öncelikle hepinizin yeni yılını kutlarım. Sağlık ve keyifli bir yıl dilerim.

Bu yazımda sıkça karıştırılan ülke ve şehir isimlerine değinmek istedim. Bunlardan biri Azerbaycan. Azerbeycan gibi yanlış yazım ve telaffuzlar olabiliyor. Doğru yazılış ve okunuşu Azerbaycan, a ile olmalıdır.

İran ve Irak da sıklıkla telaffuzu karıştırılan ülke isimleri arasında yer alıyor. İran, sanki iki i harfi varmış gibi uzatılarak okunmalıdır. Irak ise, kısa olarak telaffuz edilmelidir. Iırak gibi sanki birden fazla ı harfi varmış gibi telaffuzlar hatalıdır.

Venezuela ülkesi de telaffuzda Venezüella gibi sanki ü ve iki l harfi varmış gibi karıştırılabiliyor bazen. Doğrusu tek u ve tek l ile.

Bir başka telaffuzda karıştırılan ülkelerden biri Yeni Zelanda. Bu ülke ismi de sanki iki l harfi varmış gibi yanlış telaffuz ediliyor. Doğrusu tek l ile yazılması ve okunmasıdır.

Ve son olarak, en çok karıştırılan ülke isimlerinden sonra ülkemizin doğusunda bulunan Hakkâri şehrine değinmek isterim. İlk a harfi kalın, ikinci a harfi ise ince olarak okunur.

En çok karıştırılan ülke ve şehir isimlerini sizlerle paylaşayım istedim. Türkçemizi doğru telaffuz ettiğimiz günler görmek dileğiyle…Sevgiyle kalın.  

Merhaba değerli arkadaşlarım, bugüne kadar doğru nefes alıyor muyuz acaba diye hiç düşündük mü? Kaliteli nefes alıyor muyum diye hiç sorguladık mı? “Yaşıyoruz ya işte yeter, demek ki doğru nefes alıyoruz” demeyin sakın 🙂

Diyafram göğüs ve karın boşluğunu birbirinden ayıran ince ve geniş bir kas. Konuşma yaparken ve günlük hayatımızda diyafram nefesini alışkanlık haline getirirsek hem konuşmalarımız daha rahat geçecek hem de daha kaliteli nefes aldığımızı hissedeceğiz. Aslında doğuştan diyafram nefesi alacak şekilde doğuyoruz. Hiç ağlamaktan yorulan ya da sesi kısılan bir bebek gördünüz mü? Göremezsiniz. Hepimizin sesini bastıracak güçtedir o ağlamalar 🙂 Fakat ne yazık ki hayatımızın ilerleyen dönemlerinde nefes alış biçimimiz akciğer solunumu ile sınırlı kalıyor. Yetişkinler olarak genellikle sadece uykuda diyaframımızı kullanıyoruz. Tabii aktif olarak diyafram nefesi kullananlar haricinde. Bu arada yeri gelmişken diyafram nefesini konuşurken, kedi ve köpek solumalarının da diyafram sayesinde olduğuna değinmiş olayım. 

Son olarak bir sandalyeye dik olarak oturun ve omuzlarınızı kıpırdatmadan diyaframdan nefes almaya başlayın. Başınızın altına yastık alıp sırt üstü yatarak da çalışma yapabilirsiniz. Tabii ki burundan nefes alıp, ağızdan nefes vermemiz gerekli. İnanın alışkanlık haline getirdiğinizde aradaki farkı göreceksiniz. Hatta yaşam kalitenizin de yükseldiğini hissedeceksiniz. Keyifli ve verimli bir hafta dilerim. Sevgiyle kalın.    

Merhaba değerli arkadaşlarım, yazımın başlığından da anlaşılacağı gibi, e harfinin açık olarak yanlış kullanımından bahsedeceğim. Peki dilimizi kullanırken tek bir “e” harfi mi kullanıyoruz?

Tabii ki HAYIR. Her ne kadar alfabemizde yazarken tek e harfi kullansak da, konuşma dilinde aslında iki farklı e harfi kullanıyoruz. Bunlar; açık ve kapalı e harfi.

Açık e harfinde dil ileri doğru yükselir. Kelime başında, ortasında ve sonunda bulunur. Eş, sen, sene gibi.

Kapalı e harfinde ise dudak kenarları kulaklara doğru biraz yaklaşıp çeneler hafifçe sıkılır. Tencere, pencere, benzin, genç gibi.

Dildeki yanlış kullanım, dile karşı özensizlik, ağız ve diş yapısı, bölgesel farklılıklar vb. gibi pek çok faktörden kaynaklanabilmektedir. E harfini açıktan alıyorum bir türlü düzeltemiyorum diyen arkadaşlarım bol bol temiz bir kalemi dişleri arasına alıp, özellikle e harfi ile ilgili tekerleme okuyun. Reçete bol bol okumak. Bir de sanki e harfinin yanında i harfi varmış gibi düşünüp okursanız, yavaş yavaş kapalı e harfi çıkmaya başlar. Teeeencere yerine te(i)ncere ya da peeencere yerine pe(i)ncere şeklinde telaffuz etmek gibi. Önemli olan nasıl düzeltiriz çabalamak. Sevgiyle kalın.

Merhaba değerli arkadaşlarım, geçen hafta bir harfin bile ne kadar önemli olduğundan bahsetmiştik. Bu hafta da konuşma dilinde sıklıkla karıştırılan bazı kelimelere değinmek istedim.

Özellikle konuşma dilinde çokça karıştırılan biyografi sözcüğü, kişinin öz geçmişinin başkası tarafından anlatılması iken; otobiyografi ise kişinin öz yaşamının kendisi tarafından anlatılmasıdır. Biyografi (biographie) ve otobiyografi (otobiographie) her ikisi de dilimize Fransızcadan geçen sözcüklerdir. Yeri gelmişken biyograf sözcüğü de Fransızca (biographe) kökenli bir kelime olup, hayat hikayesi yazan kişi anlamında kullanılıyor.

Biyopsi, Fransızcadan (biopsie) dilimize geçen bir kelime. Mikroskopta yapısını incelemek amacıyla canlıdan bir doku parçası alma anlamına geliyor. Otopsi ise, yine Fransızcadan (otopsie) dilimize gelen bir sözcük ve ölüm sebebini belirlemek amacıyla bir cesedi inceleme iş, ölü açımı anlamına geliyor.  

Bir diğer karıştırılan iki sözcük ise, portre ve otoportre sözcükleri…Portre Fransızcadan (portrait) dilimize gelen bir kelime ve bir kimsenin yağlı boya, sulu boya, kara kalem vb. bir yolla yapılmış resmi anlamına geliyor. Otoportre Fransızca (autoportrait) kökenli bir kelime. Kişinin kendisinin yaptığı portresi olarak kullanılıyor. 

Günlük hayatımızda konuşurken dile gerekli özeni gösterdiğimiz bir hafta olması dileğiyle…Sevgiyle kalın.

Merhaba değerli arkadaşlarım, bir harf eksik bir harf fazla yazdığımızda ya da kelimeyi yazarken yanlış bir harfin araya girmesiyle anlam bütünlüğü tamamen değişiyor. Bu haftaki yazımda sık sık karıştırılan ve birbirinin yerine kullanılan kelimeleri sizlerle paylaşmak istedim.

Öncelikle konuşma dilinde birbirinin yerine yanlış kullanılan iki kelimeden bahsetmek istiyorum. Apandis: Kör bağırsağın ince bir parmak gibi olan son bölümüdür. Apandisit ise dilimize Fransızcadan geçen (appendicite) bir kelime olup, apandisin iltihaplanması anlamına gelmektedir.

Yorgun, argın anlamına gelen bitkin kelimesinin yazı ve konuşma dilinde sıklıkla bitgin şeklinde yanlış kullanıldığına denk geliyorum. Gücü tükenmiş, yorgun, argın olduğumuzu belirtmek istiyorsak bitkin “k” ile doğru kullanımı. Bitgin sözcüğü ise, son, uç, yeni dikilmiş bitkinin tutmuş hali anlamına gelmektedir.

Cübbe ya da cüppe sözcüklerini de aynıymış gibi kullananlara rastlıyorum. Arada fark var mı diye hiç düşündük mü? Cübbe, hukukçuların, üniversitedeki öğretim üyelerinin mezuniyet töreninde öğrencilerin elbise üzerine giydikleri uzun, geniş, düğmesiz giysi yerine kullanılırken, cüppe ise kadınların sokak arasında giydikleri eteklik olarak kullanılmaktadır. Yazımı yazarken cüppe sözcüğünün artık TDK sözlükte yer almadığını fark ettim. Bilginize.

Bir diğer konuşma ve yazı dilinde yapılan harf hatası olan sözcük çiğ ve çiy. Çiğ, pişmemiş veya az pişmiş anlamına geliyor. Çiy ise gece serinliğinde yerde oluşan küçük su damlalarıdır. Çığ diye yanlış kullanımlar olabiliyor bazen. Çığ sözcüğünün anlamı ise, dağın bir noktasından kopup yuvarlanan ve yuvarlandıkça büyüyen kar kümesidir. Bu üç ayrı kelime de bir harfin yanlış kullanımında anlamın ne kadar değiştiğini bize gösteriyor.

Bir harften ne olur demeyin, söylemek istediğiniz bambaşka anlamlara gelebilir. Sevgiyle kalın.

Merhaba değerli arkadaşlarım, bu hafta yine çokça karıştırılan sözcüklerden birini sizlerle paylaşmak istiyorum. Dilimize Fransızcadan geçen ve orijinali “stagiaire” olan, staj yapan kimse anlamına gelen kelimenin doğrusu stajyer. Yazarken ve okurken her ikisinde de doğru kullanımı stajyer. Aşağıdaki iş ilanı da kelimenin yanlış kullanımına güzel bir örnek.

Dilimize özendiğimiz bir hafta olması dileğiyle…Sevgiyle kalın.

Merhaba değerli arkadaşlarım, gardırop örneğinden sonra gözüme çarpan yanlış kullanımlardan bazılarını sizlerle paylaşmak istiyorum. İlk ilan örneğinde satılık karalüferli daire görüyoruz. Lüfer balığının kara olanı ile daire varmış demek ki 🙂 Fransızca calorifère sözcüğünden dilimize geçen sözcüğün doğrusu kalorifer. Dairenin lüferle hiç ilgisi yok yani.

İkinci ilanda, satılık dayre müracat ücüncü kat yazılmış. Satılık ve kat sözcükleri hariç ilandaki tüm kelimeler yanlış yazılmış. Kökeni Arapça olan kelimenin doğrusu daire. Başvuru anlamına gelen, Arapçadan dilimize gelen Müracaat sözcüğünün iki a ile yazılması doğru kullanımıdır. Ücüncü diye bir şey zaten yok, üç sayısı ç ile yazılıyor, böyle bir yumuşama söz konusu değil.

Üçüncü ilanda belgegeçer anlamına gelen ve kökeni İngilizce olan fax sözcüğünün dilimizde doğru kullanımı faks şeklindedir. Alfabemizde x harfi bulunmamaktadır.

Son olarak ise, iş ilanları yayımlayan bir sitedeki güncel ilanlardan bir tanesi dikkatimi çekti. İş pozisyonuna baktığınızda diksiyon eğitmeni arıyorlar, ancak işin detayına baktığımızda direksiyon öğretebilecek bir usta öğreticiye ihtiyaçları var. Ufacık bir kelime hatası bambaşka bir anlama sebep oluyor. 

Dile gereken özeni gösterdiğiniz ve dile özen gösteren insanlarla karşılaştığınız bir hafta dilerim. Sevgiyle kalın.

Merhaba değerli arkadaşlarım, bu hafta bir internet sitesinde gördüğüm yukarıdaki yazı üzerine sıkça karıştırılan sözcüklerden biri olan gardırop sözcüğüne değineceğim. Yukarıda yazıda gördüğünüz gibi aynı yazı içerisinde bile gardırop, gardolap, gardrop yazılırken ve tabii okunurken de birbirine karıştırılıyor. Yazıda sanki başlık ve yazı içerisindeki kullanım farklıymış gibi görünüyor.

Giysi dolabı anlamına gelen gardırop, Fransızca garde-robe kelimesinden dilimize gelen bir kelimedir. Doğrusu gardırop. D ve r harfleri arasında ı harfi bulunuyor.

Yazarken ve konuşurken dikkatli olduğumuz bir hafta dilerim. Sevgiyle kalın.

Merhaba değerli arkadaşlarım, dilimizi konuşurken ve yazarken bazen fazladan harf kullanıyoruz. Aslında harf sayısını arttırmak telaffuzu da zorlaştırıyor. Oysaki dilimiz sade ve telaffuzu yormayan bir dil. Hepinizin içinden oysaki yazmış acaba hatalı mı deyişini duyar gibiyim. Doğrusu oysaki, dilerseniz TDK sözlükten teyit edebilirsiniz. Aynı şekilde teyit sözcüğünün doğrusu da tek y ile 🙂

Bu haftaki yazımda günlük hayatımızda konuşurken ya da yazarken sıklıkla yaptığımız “L” harfindeki hatalara değinmek istiyorum. Aşağıda yazacağım sözcüklerin çoğunun kökeni Fransızca. Orijinal dilinde çift “L” ile yazılıyor doğru, ancak dilimizde tek “L” ile yazılıyor ve okunuyor.

YANLIŞ                         DOĞRU              KELİME KÖKENİ VE KELİMENİN ORİJİNALİ 

Allerji                           Alerji                  Fransızca (Allergie)

Kolleksiyon                Koleksiyon      Fransızca (collection)

Entellektüel               Entelektüel        Fransızca (intellectuel)

Sellektör                     Selektör           Fransızca (sélecteur)

Allaturka                    Alaturka          İtalyanca (alla turca)

Kollej                          Kolej                Fransızca (collège)

Kollaj                          Kolaj              Fransızca (collage)

Kollektif                     Kolektif              Fransızca (collectif)

Kollesterol                 Kolesterol        Fransızca (cholestérol)

Tek “L” ile yazılan ve okunan listeye yeri gelmişken iki tane de ülke ismini eklemek isterim.

YANLIŞ                         DOĞRU

Venezüella                 Venezuela

Yeni Zellanda             Yeni Zelanda

Yazımı bitirmeden 2 “L” ile yazılan ve okunan sözcüklere de değinmek isterim.  

YANLIŞ                         DOĞRU              KELİME KÖKENİ VE KELİMENİN ORİJİNALİ 

İlüzyon                       İllüzyon          Fransızca (İllusion)

İlüstrasyon                 İllüstrasyon    Fransızca (illustration)

İlegal                           İllegal              Fransızca (illégal)

Güzel ve verimli bir hafta geçirmeniz dileğiyle…Sevgiyle kalın.